Tam Tạng nói:
– Hai đứa bây không chịu, thì để Ngộ Tịnh lại cho.
Sa Tăng bạch rằng:
– Tôi nhờ ơn Bồ Tát dạy biểu tu hành. Tôi tình nguyện theo thầy, chớ không tham phú quý. Có giết thì chịu, chớ không làm trái lẽ như vậy.
Người đàn bà ấy thấy ai nấy không chịu liền bước vào trong, đóng cửa bỏ bốn thầy ở ngoài, không trà nước chi hết.
Bát Giới than thở rằng:
– Thầy không thạo việc, nói một lời bất lợi biết dường nào? Phải chi thầy nói lòng vòng, cũng đặng ăn no ngủ ấm. Rạng ngày chịu không chịu, ai lại ép ai. Chẳng hơn không có cơm ăn, chịu một đêm sao nổi?
Sa Tăng nói:
– Thôi anh ở lại mà làm rễ cho xong.
Bát Giới nói:
– Em đừng trao gánh cho ta, thủng thẳng tính đi tính lại đã.
Hành Giả rằng:
– Không nói dài vắn chi hết. Như ngươi chịu ở lại, thì thầy làm xui với người ấy cho rồi. Ngươi làm rễ nhà giàu mặc sức ăn ngon bận tốt. Chắc dọn tiệc đãi họ, thầy trò ăn một bữa cũng no. Còn ngươi ở lại đây, thì lương toàn vô hại.
Bát Giới nói:
– Anh luận cũng cao, song không khỏi tiếng này: Ra trân rồi về trần. Ðể vợ còn cưới chồng.
Sa Tăng nghe nói hỏi rằng:
– Nói vậy nhị ca đà có vợ hay sao?
Hành Giả nói:
– Em không hay việc ấy. Nguyên là con rễ ông Cao Thái Công ở nước Ô Tư Tạng, bị ta bắt được mới theo. Vả lại Quan Âm có độ trước, nên cũng chẳng đã, phải bỏ vợ theo thầy. Nay cũng lâu ngày muốn bỏ thầy mà cưới vợ. Bát Giới ngươi lạy ta vài lạy, thì ta tính dùm chuyện đó mới xuôi.
Bát Giới đáp rằng:
– Ðừng có nói xàm. Ý ai cũng như nấy, muốn bắt tôi chịu xấu một mình. Lời thường rằng: Thầy chùa đắm sắc, như ma đói thèm cơm. Ai lại gan dạ nào mà nói tốt. Ðiều muốn làm lớn thì làm láo, nói ra thì sợ chúng cười. Ðến nay, dầu đèn cũng không, cơm nước cũng vắng. Người ta rán một đêm còn được, báo hại con ngựa nhịn cỏ, mai đi sao thấu đường xa. Thôi, để tôi dẫn nó đi ăn ba miếng.
Nói rồi mở cương ngựa dắt đi một nước.
Hành Giả nói nhỏ với Sa Tăng rằng:
– Ngươi ngồi đây với thầy, ta theo coi nó đi đâu cho biết.
Nói rồi ra khỏi nhà khách, dùn mình biến ra con chuồn chuồn đỏ, bay theo Bát Giới coi chơi. Thấy Bát Giới dắt ngựa gặp cỏ không cho ăn, cứ dắt ra phía sau đứng đó. Xảy thấy người đàn bà dắt ba đứa con gái, đứng coi bông cúc nơi cửa sau.
Bát Giới dắt ngựa đi trờ tới, ba nàng kia bước trái vào trong.
Người đàn bà ấy hỏi rằng:
– Thầy đi đâu đó?
Bát Giới buông dây cương bước tới, bái và nói rằng:
– Thưa mẹ, tôi đi cho ngựa ăn.
Người đàn bà ấy nói:
– Thầy ngươi không biết tính, ở nhà ta thì sung sướng, chẳng hơn đi tới Tây Phương?
Bát Giới cười rằng:
– Mấy người ấy vâng lệnh vua Ðường đi thỉnh kinh, nên không dám ở đây. Song tôi còn ngại lắm. Sợ mẹ chê tôi mỏ dài tai lớn, không chịu gả con.
Người đàn bà ấy nói:
– Ta không chê đâu. Bởi vì nhà không có đàn ông, miễn đặng một người cầm lái. Song ngại vì ba đứa nhỏ, sợ tánh con gái hay chê.
Bát Giới thưa rằng:
– Xin mẹ nói dùm với mấy cổ: Ðừng chê mập chê ốm. Tuy thầy tôi tốt mã, song cũng chẳng đặng mà ham, chớ như tôi diện mạo xấu xa, mà có ích lắm.
Người đàn bà ấy hỏi rằng:
– Ngươi có tài chi, thì nói cho ta nghe thử.
Bát Giới ca rằng:
Tuy vấn sanh tướng xấu, Song cũng có tài năng
Ðào giếng chừng ba khắc. Câu mưa nội nửa ngày,
Giữ nhà hơn chó sủa: Cào đất quá trâu cày,
Trăm việc đều thông cả: Siêng năng ít ai tày.
Người đàn bà ấy nghe nói khen rằng:
– Giỏi như vậy thì xong lắm. Song ngươi về thưa lại với thầy. Nếu thầy ngươi bằng lòng thì ta bắt rễ.
Bát Giới nói:
– Thầy ấy không phải cha mẹ chi tôi, mà phải thưa đi thưa lại, ưng không là tại nơi tôi.
Người đàn bà ấy nói rằng:
– Như vậy thì xong lắm, để ta tính lại với con ta.
Nói rồi bước vào đóng cửa.
Bát Giới không cho ngựa ăn cỏ, cứ việc dắt về.
Chẳng ngờ Hành Giả bay theo nghe đủ các việc, liền bay về hiện hình như cũ, thưa với thầy rằng:
– Bát Giới dắt ngựa về đó.
Tam Tạng nói:
– Ngựa thì phải dắt mới đặng, nếu buông khơi thì nó chạy đi.
Hành Giả cười, rồi thuật hết các việc.
Khi ấy Bát Giới về tới, buộc ngựa xong rồi Tam Tạng nói:
– Ngươi thả ngựa ăn cỏ rồi chưa?
Bát Giới nói:
– Chẳng có cỏ non nên không thả ngựa.
Hành Giả nói:
– Không thả ngựa mà có quần ngựa hay không?
Bát Giới nghe hỏi biết chuyện lậu rồi, làm thinh không nói lại, ngồi ngoẻo đầu nhiều mỏ thở ra.
Giây lâu nghe tiếng mở cửa, những thế nữ cầm hai cặp đèn sáp, một cái lư hương, tiếng ngọc len ken, mùi thơm bát ngát, người đàn bà ấy dắt ba người con gái ra kêu mà nói rằng:
– Chơn Chơn, Ái Ái, Liên Liên mau ra mắt Ðường Tăng ở Ðông Ðộ.
Ba nàng ấy ra làm lễ, coi lịch sự như tiên.
Có bài ca làm chứng:
Mày như kiểng chẩu, mặt tợ phấn dồi
Sắc sảo đành ngiêng nước, nết na dễ động người
Liễu dịu dàng chân bước, huê chúm chím miệng cười
Nếu không Tiên nữ vì trần đọa thì cũng Hằng Nga xuống thế chơi.
Tam Tạng chắp tay cúi mặt, Sa Tăng nhắm mắt day lưng.
Hành Giả làm ngơ không ngó tới, có một mình Bát Giới coi không nháy mắt, nhìn muốn rớt tròng, mất vía, bay hồn, bấm gan tím ruột, liền bỏ nhỏ rằng:
– Chào các tiên cô giáng hạ, thôi, mẹ biểu mấy cổ lui vào.
Ba nàng ấy đều lui vô hết, để lại một cặp đèn.
Người đàn bà ấy hỏi rằng:
– Bốn thầy trò, ông nào thương con tôi mà bằng lòng ở lại?
Sa Tăng nói:
– Chúng tôi đà nhứt định, người họ Trư ở lại đã xong.
Bát Giới nói:
– Em đừng đổ án cho anh, để tính đi tính lại.
Hành Giả nói:
– Còn tính nổi gì nữa? Ngươi đã giao ước tại cửa sau rồi, bây giờ thầy làm Nam chủ hôn, ta đứng trưởng tộc. Sa Tăng làm mai, chẳng coi lịch làm chi, nay là ngày thiên ân tốt lắm, hãy lạy thầy vài lạy, rồi đi làm rễ cho mau.
Bát Giới nói:
– Ðừng nói chơi không đặng, có đâu làm trái lẽ như vầy?
Hành Giả nói:
– Ngươi đừng có chối, miệng kêu mẹ đà chẳng biết mấy lần, chuyện gì mà nói chơi không được? Mau mau vào trong cho ta ăn đám cưới.
Nói rồi tay mặt kéo Bát Giới, tay trái kéo áo người đàn bà ấy nói rằng:
– Thôi, mẹ vợ dắt chàng rễ vào trong.
Người đàn bà ấy hối đầy tớ gái dọn cơm chay thiết đãi ba thầy.
Tam Tạng, Hành Giả, Sa Tăng ăn no rồi ngủ.
Còn người đàn bà ấy dắt Bát Giới đi không biết mấy phòng, Bát Giới nói:
– Thưa mẹ, tôi đã đói lòng, xin ghé phòng nầy một chút.
Người đàn bà ấy đáp rằng:
– Ðây là kho lúa và hà để cối xay, chớ nhà bếp còn cách xa lắm.
Bát Giới nói:
– Thiệt nhà nhiều ngăn nắp quá!
Ði quanh co hơn một buổi, mới tới phòng nằm.
Người đàn bà ấy nói rằng:
– Nay nhằm ngày thiên ân, nhập phòng tốt lắm. Ngươi làm lễ cho mau.
Bát Giới nói:
– Mẹ nói phải lắm, xin mẹ ngồi ngay bàn án ngó ra, đặng tôi lạy một lần luôn thể. Người đàn bà ấy cười rằng:
– Bợ thì muốn cưới cho mau, mà tiếc từ cái lạy! Tuy vậy cũng đặng, khỏi mất công nhiều lần.
Nói rồi ngồi lên, Bát Giới cúi đầu làm lễ.
Lạy rồi hỏi rằng:
– Thưa mẹ, tính gả người thứ mấy cho tôi?
Người đàn bà ấy nói rằng:
– Chuyện ấy chưa nhất định, muốn gả con lớn thì sợ con giữa nó phiền, muốn gả con giữa thì sợ con út nó giận. Bằng gả con út, chắc hai đứa nó hờn, nên chưa định chắc.
Bát Giới nói:
– Thưa mẹ, nếu sợ phàn nàn xin gả cho tôi hết thảy, thì khỏi lo việc ghen tuông. Người đàn bà ấy nói rằng:
– Không lẽ ba đứa con, mà có một thằng rễ?
Bát Giới thưa rằng:
– Nói như mẹ thì người ta không có hai ba vợ hay sao? Rất đổi là vua Nghiêu còn gả hết hai con cho ông Thuấn. Tôi khéo ở lắm, chẳng hề bỏ phép công bình?
Người đàn bà ấy nói:
– Không đặng, ta đưa cái khăn vuông cho ngươi đội, chụp con nào thì con ấy phải ưng, ấy là lối bói thiên hôn đó.
Bát Giới nghe lời lấy khăn che mặt, rồi nói rằng:
– Xin mẹ kêu mấy cổ ra đây.
Người đàn bà ấy nói rằng:
– Chơn Chơn, Ái Ái, Liên Liên. Ra cho rể mới choàn thiên hôn mà kết duyên gá nghĩa.
Nói rồi nghe ba nàng đều dạ, đeo vàng ngọc khua rổn rảng, mùi xạ hương bay bát ngát. Lòng mừng khấp khởi, chụp trước rồi chụp sau. Chụp chẳng đặng người nào, té ngiêng rồi té ngửa! Rán sức đổ mồ hôi hột, té đập mặt u đầu! Chụp cột nầy rồi ôm cột kia, đụng vách nầy nhào vách nọ!
Mệt ngồi thở dốc và nói rằng:
– Mẹ ôi! Ba cô ấy qủy quyệt quá! Chụp không nhằm biết tính sao?
Người đàn bà ấy nói:
– Không phải nó qủy quyệt đâu, ấy là mắc nhượng cho nhau, nên không đứa nào chịu hết.
Bát Giới nói:
– Mấy cô không chịu, thì mẹ chịu cho rồi.
Người đàn bà ấy nạt rằng: Ðừng nói bậy nà! Mi là bộ mặt heo, nên đụng đâu muốn đó. Không chừa nhạc mẫu hay sao? Bởi ba đứa con ta đều khéo léo, dệt ba cái áo lót mồ hôi bằng gấm đều có nhận hột trân châu. Như người bận áo nào vừa, thì gả đứa ấy.
Bát Giới nói:
– Xong lắm, xong lắm, nếu bận đặng ba cái, thì gả hết cho tôi!
Người đàn bà ấy vào phòng lấy một cái áo đưa ra.
Bát Giới xem qua mừng lắm, bèn cởi trần mà mặc áo vào. Bận rồi nhào xuống đất; coi lại là dây buộc riết mình, chớ không phải áo, nó riết gần gãy ba sườn, thở không muốn đặng. Coi lại bốn mẹ con đi mất chẳng còn.
Nói về thầy trò Tam Tạng ngủ tới hừng đông, Tam Tạng mở mắt ra thấy mình ngủ trong rừng tòng bá, không biết nhà cửa đâu mất, lấy làm lạ lùng!
Tam Tạng thất kinh, dậy kêu đồ đệ, Sa Tăng nói với Ngộ Không rằng:
– Anh ôi! Không xong rồi! Chúng ta đã gặp quỹ!
Hành Giả biết trước, cười chúm chím mà nói rằng:
– Tuy là ngủ trong rừng tòng, mà vui quá sức. Song không rõ Bát Giới bị hành tội ra thể nào?
Tam Tạng hỏi:
– Nó bị tội chi?
Hành Giả cười rằng:
– Bốn mẹ con người đàn bà hồi hôm đó, chắc là Tiên Phật hiện ra mà thử chúng ta. Nên nửa đâm biến mất. Còn Bát Giới phải mắc nạn chẳng sai.
Tam Tạng nghe qua, liền lạy thinh không mà niệm Phật.
Xảy thấy trên cây tòng bay xuống một lá thiệp.
Sa Tăng lấy đem cho Tam Tạng.
Trong lá thiệp có tám câu thơ rằng:
Lê Sơn lão mẫu tu hành
Vị tiếng Quan Âm thỉnh xuống trần
Cậy Phổ Hiền kia làm thục nữ,
E¨p Văn Thù nọ giả gia nhân
Thánh Tăng giữ phép đà trọn đạo,
Bát Giới tham hoa muốn gãy lưng
Từ ấy sắp sau chừa các lỗi
Bằng quen thói cũ khó thành thần.